Ρωσική βοήθεια στην Ιταλία.

Νίκος Φραγκάκης
26 Μαρτίου 2020
Τον αποκαλούν Κόκκινο Άξονα, ξεκινάει από την Κίνα, διέρχεται από τη Ρωσία και φτάνει στην Κούβα και περιλαμβάνει χώρες, και κυβερνήσεις, που έχουν ήδη βιώσει τον κορωναϊό και, όπως λένε, το έχουν νικήσει. Τον κρατούν μακριά ή γνωρίζουν πως να τον διαχειριστούν.

ΠΗΓΉ https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=3403606243000961&id=100000548556042
Όλες έχουν έναν κοινό παρονομαστή, παρουσιάζονται με τα χέρια τους γεμάτα βοήθεια - και τεχνογνωσία - σε μια εποχή που άλλοι, πρωτίστως η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες, είτε κρύβονται είτε καθυστερούν να κάνουν αισθητό το πνεύμα αλληλεγγύης τους.

Αλλά αυτό που προσφέρεται από το Πεκίνο, την Μόσχα μέχρι την Αβάνα είναι καθαρή αλληλεγγύη, χωρίς άλλα κίνητρα, όπως ισχυρίζεται ο Ρώσος πρεσβευτής στην Ιταλία σε συνέντευξή του στην AGI ?

Η διεθνής βοήθεια είχε πάντα μια διπλή όψη: την ανθρωπιστική και την soft power, η οποία σε διεθνή επίπεδα χτίζει ή τσιμεντάρει συμμαχίες, εξηγεί ο Αλεξάντρ Μπαουνόφ, αναλυτής στο Κέντρο Carnegie στη Μόσχα.

Με τη στρατιωτική επιχείρηση βοήθειας που στάλθηκε στη Ιταλία για την καταπολέμηση της έκτακτης ανάγκης Covid-19, η Ρωσία, λέει ο Baunov, "συνεχίζει την παραδοσιακή πρόθεση φιλίας της υπερδύναμης" και παράλληλα διαχειρίζεται προπαγανδιστικά την έλλειψη αλληλεγγύης στην Ευρώπη και στα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ από τα οποία η Ρώμη δεν βρήκε καμία στήριξη.

"Σε έναν κόσμο όπου ο εγωισμός είναι το κυρίαρχο στοιχείο, αυτοί που μπορούν να προσφέρουν αλληλεγγύη οικοδομούν μια καλή φήμη", λέει ο διευθυντής της "Μόσχας" Καρνέι Ντμίτρι Τρέιν. "Η Κίνα το κατανόησε πρώτη και έστειλε ενισχύσεις, υλικό και ειδικούς στην Ελλάδα στην Ιταλία, στην Αφρική και αλλού. Τώρα η Ρωσία ακολουθεί τα βήματά της ".

Αποστέλει, μέσα σε τρείς ημέρες, 15 αεροσκάφη τύπου IL-76 με πάνω από 120 στρατιωτικούς ιατρούς, ιολόγους και επιδημιολόγους και εκατοντάδες μάσκες και άλλες συσκευές που προορίζονται για την Μπέργκαμο, την πόλη που πλήττεται περισσότερο από την επιδημία. Η Ρωσία - εξήγησε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ - δεν αναζητά από την Ιταλία, έναν πολιτικό σύμμαχο, ως πιθανό υποστηριχτή για την μή επέκταση των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Μόσχας.

Από την άλλη πλευρά, η ισχυρή δύναμη της προπαγανδιστικής εικόνας θεωρείται δεδομένη τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό μέτωπο. Ο ρωσικός στρατός με τα στρατιωτικά φορτηγά Kamaz που διασχίζει την μισή Ιταλία - χώρα του ΝΑΤΟ - και οι εικόνες του στρατού της Μόσχας που μελετούν τον ιταλικό χάρτη, πως θα πάνε στο σημείο ενδιαφέροντος, είναι σαν να βρισκόμαστε σε πόλεμο. Και αυτές οι εικόνες μοιράστηκαν, ανα τον κόσμο, με ιδιαίτερη επιμέλεια από το Υπουργείο Άμυνας της Μόσχας, το οποίο συντονίζει την επιχείρηση.

"Η αποστολή βοήθειας στην Ιταλία είναι μια κίνηση που έχει και εσωτερικές προπαγανδιστικές προεκτάσεις", λέει ο Baunov, "η ιδέα είναι ότι αν στέλνουμε βοήθεια έξω από την χώρα μας σημαίνει ότι είμαστε ισχυροί, και αυτό ισχύει μόνο αν η Ρωσία  θα παραμείνει, υπό τον έλεγχο του προέδρου Πούτιν, και δεν θα εκφυλιστεί φτάνοντας στα επίπεδα της Ευρώπης».

Η αποστολή της βοήθειας, ταχεία και μαζική, είναι στρατιωτική. Στη Ρωσία, ο στρατός έχει προετοιμαστεί, από τη δεκαετία του '90 (όταν υπήρξε η κατάρρευση της ΕΣΣΔ υπήρχε ο φόβος της κατάρρευσης της περιφέριας). Ο στρατός αυτός είναι ειδικός σε εξοπλισμό για την αντιμετώπιση πυρκαγιών, πλημμυρών ή επιδημιών στις πιο απομακρυσμένες επαρχίες της απέραντης χώρας μας, όπου το επίπεδο του συστήματος υγείας και η ετοιμότητα για φυσικές καταστροφές βρίσκονται μακριά από τα κέντρα.

Η πανδημία είναι επίσης μια ακόμη ευκαιρία να αναβιώσει ο στόχος της Ρωσίας του Πούτιν ώστε να θεωρηθεί ισότιμος από τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις και κυρίως τις ΗΠΑ. "Ο Πούτιν," υπενθυμίζει ο Baunov, "πιστεύει ακράδαντα σε συμμαχίες αναγκαιότητας που βασίζονται όχι στη συμμόρφωση της Ρωσίας με τα δυτικά πρότυπα αλλά στην ύπαρξη ενός μεγάλου κοινού εχθρού εναντίον του οποίου είναι απαραίτητο να συσπειρωθούν δυνάμεις. Τώρα αυτός ο εχθρός είναι ο νέος κορωναϊός."

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ρώσος πρεσβευτής στη Ρώμη, Σεργκέι Ραζόφ, δήλωσε ότι «το πνεύμα της "Pratica di Mare" αποκτά τώρα ένα νέο νόημα - το να βοηθά τον φίλο ιταλικό λαό, ανεξάρτητα από το διεθνές πολιτικό κλίμα». Πρόκειται για αναφορά στη συνάντηση του Μαίου 2002 στην ιταλική βάση αεροπορίας, "Pratica di Mare", όπου ο οικοδεσπότης, τότε πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι προήγαγε την συνεργασία μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας.

Ακόμη και σε αυτή την κρίση του κορωναιού, η Ρωσία - σύμφωνα με τον Baunov - χρησιμοποίησε την ίδια στρατηγική που εφαρμόζει στη Συρία: περιμένουμε να φθάσει η κατάσταση σε αδιέξοδο και, ελλείψει πρωτοβουλιών, ενεργούμε με γρήγορο και θεαματικό τρόπο. «Στην περίπτωση του Covid-19», αναφέρει ο αναλυτής: «Η Μόσχα περίμενε να δει την αντίδραση της Ευρώπης. Θεωρήθηκε ότι η Γερμανία και η Σκανδιναβία θα έστελναν ιατρούς και εξοπλισμό στην Ιταλία. Αλλά όταν έγινε σαφές ότι οι Βρυξέλλες δεν συντονίζουν την βοήθεια και τα Ευρωπαικά κράτη προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τον ιό από μόνα τους, κατέστη σαφές ότι είχε ανοίξει ο δρόμος για βοήθεια από  άλλους - την Κίνα και την Ρωσία βεβαίως».

Επίσης, για το Πεκίνο, η επιχείρηση παροχής βοήθειας στην Ιταλία έχει στόχο περισσότερο από απλές δημόσιες σχέσεις και "soft power". Αυτό γίνεται σε δύο μέτωπα: Αλλάζοντας την αντιμετώπιση της επιδημίας και δείχνοντας το πρόσωπο μιας υπεύθυνης χώρας έτοιμης να τρέξει για βοήθεια στους προβληματικούς εταίρους.

Η Κίνα θέλει να σβήσει την φήμη της χώρας από την οποία ξεκίνησε η λοίμωξη - ο «κινεζικός ιός» όπως τον ονομάζει ο Trump - την κάνει να κατεβαίνει στην αρένα δείχνοντας την πιο γενναιόδωρη πλευρά της - την «διπλωματία της μάσκας», όπως έχει ονομαστεί. Η Κίνα θεωρεί την Ιταλία μεταξύ των κύριων δικαιούχων.

"Αντιμέτωποι με τους δισταγμούς της ΕΕ και τις ασυνεπείς θέσεις των Trump και Johnson, ακόμη και μια αποστολή από μάσκες ή μερικών γιατρών γεμίζει με χιλιάδες μηνύματα τα κοινωνικά δίκτυα που δείχνουν ότι η χώρα το εκτιμά", εξηγεί στον AGI ο Romeo Orlandi, πρόεδρος στο Παρατηρητήριο της Ασίας.

Φυσικά, και δεν μπορούμε να μιλάμε για «άξονα», πόσο μάλλον για «συμμαχία», δηλώνει ο οικονομολόγος και δεν πρέπει να υπερβάλλουμε ακόμη την σημασία του μνημονίου κατανόησης στο δρόμο του μεταξιού που υπογράφτηκε πέρυσι (τέλος του 2019 με την εμφάνιση του ιου) για την αποστολή βοήθειας προς την Ιταλία, η οποία περιλαμβάνει δεκάδες τόνους ιατρικών υλικών και την αποστολή τριών ομάδων ειδικών ιατρών.

"Η Ρώμη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν σφήνα στην ΕΕ από το Πεκίνο σε διαπραγματευτικό επίπεδο, αλλά το παιχνίδι δεν έχει ακόμη αρχίσει", λέει ο Ορλάντι. Οι σκέψεις στο να προκύψουν σημαντικές αλλαγές από αυτή την κρίση μάλλον είναι αδύνατες αυτή τη στιγμή, ίσως μερικές αναθεωρήσεις είναι πιο πιθανές. "Είναι σίγουρο ότι σε μια τέτοια καταρακωμένη διεθνή σκακιέρα, οποιαδήποτε επανατοποθέτηση μπορεί να είναι επωφελής. Δεν φανταζόμαστε συγκλονιστικές αλλαγές στη συμμαχία αλλά μικρά πλεονεκτήματα", όπως η ενίσχυση της διμερούς συμφωνίας και, συγκεκριμένα, η ανάκαμψη της εικόνας που ζητά το Πεκίνο.

Η "επιχείρηση Κίνα" πραμένει στα προσεκτικά μάτια του κόσμου και έχει ήδη πάρει την πρώτη θετική κριτική από την ΕΕ. Ο Ύπατος εκπρόσωπος για τις Εξωτερικές Πολιτικές και Πολιτικές Ασφαλείας, Josep Borrell, ονόμασε την δράση του Πεκίνου σαν μια «πολιτική γενναιοδωρίας», η οποία αποτελεί μέρος του «αγώνα για επιρροή» και γενικότερα στην «παγκόσμια μάχη της αντιμετώπισης του ιού" σχετικά με τη συνεχιζόμενη κρίση, τόσο εκτός της ΕΕ όσο και εντός.

Η Κίνα, δήλωσε ο Μπορέλ, "επιζητά επιθετικά το μήνυμα της φίλης χώρας, σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που  είναι ένας υπεύθυνος και αξιόπιστος εταίρος." Σε αυτόν τον αγώνα, συνεχίζει, "έχουμε δει επίσης προσπάθειες δυσφήμισης της ΕΕ  και σε μερικές περιπτώσεις οι Ευρωπαίοι έχουν στιγματιστεί σαν να είναι όλοι φορείς του ιού".

Αφήνοντας την αντιμετώπιση της κρίσης σε έναν μόνο παίχτη,  προκύπτει, ότι θα μπορούσε να είναι επιβλαβής. Η πανδημία χρειάζεται μια παγκόσμια αντίδραση και η ΕΕ πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της μάχης. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης "δεν μπορεί να επιλυθεί μέσα σε μία μόνο χώρα ή προσπαθόντας μόνοι μας", καταλήγει ο επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ. "Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι όλοι θα αγωνιζόμαστε περισσότερο, με υψηλότερο ανθρώπινο και οικονομικό κόστος"...